“Bí kíp” giúp trẻ phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ) rất ít người biết

Cảm xúc tác động lên hầu hết mọi mặt của đời sống, từ chất lượng của các mối quan hệ, năng suất làm việc, khả năng sáng tạo đến thành quả sau cùng. Do đó, khả năng kiểm soát cảm xúc có mối liên hệ mật thiết ảnh hưởng đến khả năng ứng phó với những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.

Trí tuệ cảm xúc là gì?

Trí tuệ cảm xúc (đôi khi còn được gọi là sự nhận biết cảm xúc) là khả năng nhận biết và kiểm soát cảm xúc của chính mình, cũng như thấu hiểu và đáp ứng với cảm xúc của người khác. Mọi đứa trẻ khi mới sinh ra đều đã có năng lực về trí tuệ cảm xúc nhưng khả năng đặc biệt này phát triển như thế nào còn tùy thuộc vào những mối quan hệ của chúng ta nữa. Trí tuệ cảm xúc là sự tương đương về mặt cảm xúc của IQ (cũng có thể là EQ), và được các nhà tâm lý học xác định bởi năm dạng tổng quát sau đây:

• Nhận biết cảm xúc: Đây là khả năng nhận biết xúc cảm trong bản thân mỗi người, đó có thể là vui, buồn, thất vọng, giận giữ hay chán nản.

Cha mẹ có thể giúp trẻ như thế nào? Nói chuyện một cách cởi mở và lắng nghe suy nghĩ của trẻ một cách chân thành sẽ giúp trẻ dễ dàng bộc lộ cảm xúc thật của chúng.

• Kiểm soát cảm xúc: Trong đó bao gồm cả khả năng kiềm chế cảm xúc, để có thể ứng xử theo những cách thích hợp và để tự động viên mình sau khi gặp phải một thất bại lớn nào đó hoặc đơn giản chỉ để kiểm soát cơn giận dữ.

Cha mẹ có thể giúp trẻ như thế nào? Đối với trẻ mới tập đi cần được dạy cách tự trấn an cảm xúc khi lo lắng hoặc giận dữ, vì vậy cha mẹ cần xây dựng một nền tảng cảm xúc cân bằng cho trẻ. Trẻ nhỏ cũng cần biết vè gía trị và ý nghĩa của cảm xúc vì sự tương quan giữa niềm vui và nỗi buồn sẽ cho chúng ta biết cuộc đời của trẻ hạnh phúc như thế nào.

• Tự tạo động lực: Khai thác những cảm xúc tích cực để thúc đẩy bản thân bằng sự tập trung, xác định mục đích và vươn tới những mục tiêu cá nhân.

Cha mẹ có thể giúp trẻ như thế nào? Dạy trẻ tiền học đường sử dụng năng lượng theo hướng tích cực và ban thưởng một cách thích hợp nhằm giúp chúng phát triển ý thức kỷ luật.

• Thông cảm: Khái niệm này bao hàm cả sự thấu hiểu những cảm xúc của người khác thông qua ngôn ngữ cơ thể, giọng nói và nét mặt. Thậm chí, trẻ nhỏ cũng có thể làm được điều này ở một mức độ nào đó. Chúng ta không nhất thiết phải đồng ý hoàn toàn với những suy nghĩ của người khác, mà chỉ cần biết cách chấp nhận cảm xúc của họ mà thôi.

Cha mẹ có thể giúp trẻ như thế nào? Đó là một đáp ứng mang tính chia sẻ đối với thế giới nội tâm, tinh thần hứng khởi, có khi là thất vọng hoặc sợ hãi của trẻ nhằm nuôi dưỡng một mối quan hệ tin cậy và giúp chúng đáp ứng nhạy bén hơn với mọi tình huống trong cuộc sống.

• Kiểm soát các mối quan hệ: Những người có kỹ năng điều khiển cảm xúc của mình thường được nhiều người quý mến bởi họ tạo được sự thỏa mái trong các mối quan hệ. Họ dễ dàng hình thành nên những mối quan hệ với người khác và luôn biết cách đối phó với những tình huống khó khăn.

Cha mẹ có thể giúp trẻ như thế nào? Cha mẹ có thể giúp trẻ kiểm soát các mối quan hệ bằng cách dạy cho chúng những kỹ năng xã hội, khích lệ lòng nhân ái, hợp tác cũng như xây dựng lòng tự tin và tự trọng.

EQ có quan trọng hơn IQ hay không?

Các nhà tâm lý học giáo dục hiện nay xem trí tuệ cảm xúc là một thành phần rất quan trọng, đôi khi còn hơn cả khả năng nhận thức trong việc thành công ở trường học và đời thường. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng khả năng cảm xúc mà ít trẻ đạt được trong những năm đầu đời sẽ hình thành nền tảng cần thiết cho quá trình học tập sau này. Hầu hết những sinh viên học kém ở trường đều thiếu một trong những yếu tố của trí tuệ cảm xúc.

Trẻ tự tin, lạc quan và nhận được nhiều sự khích lệ cũng như khen ngợi từ người khác có thể gặt hái được nhiều thành công hơn, không chỉ ở trường học mà còn ở trong cuộc sống sau này nữa. Tạo ra nền tảng an toàn cho trẻ ngay từ khi còn rất nhỏ và giáo dục chúng theo một cấp độ cao về trí tuệ cảm xúc thông qua việc làm cha mẹ tích cực, là tốt nhất để giúp trẻ có một cuộc đời hạnh phúc và sống trách nhiệm sau này.